Την Παρασκευή 9 Μαΐου 2025, σε μια γεμάτη αίθουσα στην ΕΣΗΕΑ πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση του καινούριου βιβλίου του Λεωνίδα Βατικιώτη, “Ουκρανία, Το Μεγάλο Πλάνο, Ακόμα κι αν δεν υπήρχε θα έπρεπε να εφευρεθεί“, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις ΤΟΠΟΣ. Καλεσμένοι στο πάνελ ήταν εκτός από τον συγγραφέα, ο δημοσιογράφος Άρης Χατζηστεφάνου, ο πρώην αναπληρωτής Υπουργός Άμυνας Κώστας Ήσυχος, ο πρώην πρέσβης της Ελληνικής Δημοκρατίας στην Ουκρανία Βασίλης Μπορνόβας και εκ μέρους του Διεθνούς Πρακτορείου Ειδήσεων για την Ειρήνη και τη Μηβία, η Μαριανέλλα Κλώκα. Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Πάρης Καρβουνόπουλος. Σε αναμονή της επεξεργασίας του βίντεο όλης της εκδήλωσης, στην οποία συζητήθηκαν σημαντικά πράγματα για τον συγγραφέα, τα περιεχόμενα του νέου του βιβλίου και την κατάσταση στην Ουκρανία, δημοσιεύουμε την τοποθέτηση της συντάκτριάς μας, Μαριανέλλας Κλώκα.

 

Θέλω να ευχαριστήσω τον Λεωνίδα Βατικιώτη για την τιμή που μου έκανε να είμαι σήμερα σε αυτό το πάνελ με κεντρικό θέμα την Ουκρανία. Για τη συνεργασία που διατηρούμε με διάφορους τρόπους τα τελευταία επτά χρόνια και με αυτή την αφορμή να του εκφράσω δημόσια την εκτίμησή μου για το μυαλό, την ευαισθησία και τη δουλειά του.

Θα ξεκινήσω λέγοντάς σας ότι τόσο προσωπικά όσο και συνολικά ως Διεθνές Πρακτορείο Ειδήσεων για την Ειρήνη και τη Μηβία, pressenza, καταδικάζουμε τον πόλεμο ως την μέγιστη μορφή βίας και καταπάτησης της λαϊκής κυριαρχίας ενός κράτους από ένα άλλο. Αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο και οριζόντιο στην εφαρμογή του. Δεν υπάρχει τίποτα που να δικαιολογεί την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Δεν υπάρχει τίποτα που να δικαιολογεί τη βία σε κάθε της μορφή: πολιτική, κρατική, φυσική, οικονομική, έμφυλη, ηθική. Διεθνώς στο πρακτορείο pressenza στεκόμαστε δίπλα στον ρωσικό λαό που αντιστέκεται στον πόλεμο, στους γνήσιους αντιρρησίες συνείδησης και τον κόσμο της ρωσικής διανόησης που βρίσκεται στις φυλακές.

Αυτό που σίγουρα υπάρχει, και το βιβλίο του Λεωνίδα Βατικιώτη το πραγματεύεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, είναι ο ρόλος της Δύσης και επίσης η βία της Δύσης, όχι μόνο στη δημιουργία συνθηκών για τη ρωσική εισβολή, αλλά κυρίως στον τρόπο που χρησιμοποιήθηκε ο Ουκρανικός λαός, από τη δημιουργία του κράτους και μετά, στις υποσχέσεις ένταξης και τις τελευταίες εξελίξεις για το πάγωμα αυτής στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ.

Γιατί να διαβάσει κανείς το βιβλίο «Ουκρανία Το Μεγάλο Πλάνο, αν δεν υπήρχε θα έπρεπε να εφευρεθεί»;

  • Πρώτα από όλα γιατί τεκμηριώνει ότι ο Ψυχρός Πόλεμος δεν τελείωσε με την συμφωνία Ρήγκαν – Γκορμπατσόφ για την εξάλειψη των πυρηνικών όπλων το 1987, ούτε υπήρξε σεβασμός της συμφωνίας περί μη επέκτασης του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά μετά την αποδοχή της ένταξης της ενωμένης Γερμανίας σε αυτό. Η κατάρρευση της ΕΣΣΔ και η διακυβέρνηση Γιέλτσιν έδωσαν τη δυνατότητα στις ΗΠΑ αλλά και στην ΕΕ να εκπονήσουν σχέδια επιρροής και πολλές φορές ευθείας παρέμβασης στα νεοσύστατα κράτη, ανεβοκατεβάζοντας ηγέτες με εξαιρετική ευκολία, χειραγωγώντας την κοινή γνώμη και ενισχύοντας την αντισοβιετική και αντιρωσική προπαγάνδα.
  • Δεύτερον γιατί τεκμηριώνει πως αυτός ο πόλεμος ευνόησε την ανάταξη του ποσοστού κέρδους της αιχμής του δόρατος της παγκόσμιας οικονομίας σε τρεις τουλάχιστον τομείς: της πολεμικής βιομηχανίας, της αγροδιατροφικής βιομηχανίας και της ενεργειακής βιομηχανίας. Οι κερδισμένοι αυτού του πολέμου έχουν ονόματα: Lockheed Martin, Raytheon Technology, Northrop Grumman, General Dynamics, ADM, Bunge, Cargill, Cheniere, Venture Global, ConocoPhillips, Chevron, Exxon.
  • Τρίτον γιατί προσφέρει πολύτιμη ιστορική αναδρομή και χρονολόγιο της σοβιετικής και μετασοβιετικής Ουκρανίας, σημαντικές πληροφορίες για την Κριμαία καθώς και εκτενείς αναφορές στην ιστορία του Ντονμπάς: από την Ιούζοβκα του 1869, στο ρόλο που έπαιξε στην δημιουργία και ενίσχυση της βιομηχανίας της Σοβιετικής Ένωσης, στον Σταχανοβισμό, στην επίπτωση που είχε η ενεργειακή στροφή στο φυσικό αέριο, στις μεγάλες εργατικές κινητοποιήσεις επί Γκορμπατσώφ για τη συμμετοχή των εργατών στα κέντρα λήψης αποφάσεων και την πάταξη της διαφθοράς, στα αιματοκυλίσματα που δέχθηκε κατά καιρούς από ουκρανούς φασίστες, στο δημοψήφισμα για αυτοπροσδιορισμό και ανεξαρτητοποίηση του 2014 μέχρι την απόφαση της Ρωσίας να αναγνωρίσει τις λαϊκές δημοκρατίες του Ντονιέσκ και Λουγκάνσκ και την ρωσική εισβολή στις 24 Φεβρουαρίου 2022. Ειδική αναφορά αρμόζει να κάνω στο κεφάλαιο που περιγράφονται οι 4 κατηγορίες που συνοψίζουν τα περίπου 800 αιτήματα των απεργιακών κινητοποιήσεων των εργατών της περιοχής, που για όσους και όσες ασχολούμαστε με διεκδίκηση δικαιωμάτων σήμερα αποτελούν σημαντική έμπνευση: η πρώτη περιλάμβανε αιτήματα για τη δομή και τη διοίκηση της βιομηχανίας άνθρακα, η δεύτερη για αυξήσεις μισθών, διακοπές, στέγη, των κρατικών ποσοτήτων παρεχόμενων αγαθών, η τρίτη αιτήματα για ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, υγιεινή και ασφάλεια και η τέταρτη την προστασία των πρωτοπόρων εργατών και στελεχών του κινήματος από πιθανές διώξεις.
  • Τέταρτον γιατί εξηγεί το ρόλο Γερμανίας και ΗΠΑ στην ενίσχυση του ναζισμού στην Ουκρανία: από την εποχή Στεπάν Μπαντέρα και τις σφαγές στο Λβιβ, το Βολίν και το Μπάμι Γιάρ, στη συνεργασία με τους Ναζί, στην ένταξη του Μπαντέρα στην CIA, στην ενδυνάμωση νέων φασιστικών πολιτικών μορφωμάτων, τη νομιμοποίηση του Τάγματος Αζόφ και τον ρόλο που οι νεοφασίστες έπαιξαν σε Μεϊντάν, Ευρωμεϊντάν και στο αιματοκύλισμα του Ντονμπάς. Η αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας είναι κατά τη δική μου γνώμη απλή πρόφαση της Ρωσίας για την εισβολή, καθώς εάν ήθελε να αποναζιστικοποιηθεί η ίδια πρώτα, δεν θα διευκόλυνε χρηματοδοτικές σχέσεις ρωσικής τράπεζας με το κόμμα της Μαρίν Λεπέν ήδη από το 2014 και θα είχε πεδίο δόξης λαμπρό για την αποναζιστικοποίηση στο εσωτερικό της Ρωσίας. Παρόλα αυτά η ανάδειξη του νεοφασισμού στην Ουκρανία έχει μεγάλη σημασία να διαβαστεί στο πλαίσιο των εορτασμών της χθεσινής και της σημερινής ημέρας για να είμαστε ξεκάθαροι για ακόμα μια φορά ως προς τις αυταπάτες που έχουμε στη Δύση: ούτε με τον Ψυχρό Πόλεμο τελειώσαμε, ούτε με τον Φασισμό έχουμε τελειώσει.
  • Πέμπτον τεκμηριώνει τη μετατροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε άβουλο και πειθήνιο άθυρμα της Ουάσιγκτον, όπως ακριβώς το περιγράφει το οπισθόφυλλο του βιβλίου. Τι συστατικά έχει η πολιτική της ΕΕ; Επιβολή κυρώσεων στη Ρωσία χωρίς καμία εξασφάλιση της ανεξαρτησίας και της αυτάρκειάς μας ως Ένωση σε θέματα ενεργειακής επάρκειας σε προσβάσιμες τιμές, αυταρχισμός, πρωτοφανής έλεγχος της δημόσιας διακίνησης της πληροφορίας και απαγόρευση της ελευθερίας της γνώμης, ακύρωση της ρωσικής κουλτούρας εν γένει, εξόφθαλμη παρέμβαση σε εκλογές άλλων χωρών, ανάληψη του κόστους της εξοπλιστικής παράνοιας, ακρίβεια, υποβάθμιση των κοινωνικών δαπανών, επιτάχυνση της χρηματιστικοποίησης της ευρωπαϊκής οικονομίας, ακύρωση στην πράξη της Πράσινης Συμφωνίας, ψυχική και οικονομική εξαθλίωση του πρεκαριάτου και αρκετές άλλες πτυχές που αναλύονται και τεκμηριώνονται στο βιβλίο.
  • Έκτον για την σημαντική πληροφορία που αφορά τη διαχρονική τάση των Ουκρανών απέναντι στην ένταξη στο ΝΑΤΟ από το 2002 μέχρι και το 2023. Όπως εξηγεί ο Λεωνίδας Βατικιώτης «Η στάση των Ουκρανών απέναντι στο ΝΑΤΟ παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για τρεις κυρίως λόγους. Αρχικά γιατί από τον Νοέμβριο του 2000 έως τον Μάιο του 2014 οι Ουκρανοί κατά πλειοψηφία, ενίοτε και συντριπτική, απέρριπταν την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Η αντιΝΑΤΟϊκή πλειοψηφία έφθινε ωστόσο το 2014, αφού δηλαδή επιβλήθηκε το καθεστώς του Ευρωμεϊντάν, οπότε και αντιστράφηκε υπέρ του ΝΑΤΟ. Όμως όπως φαίνεται στο διάγραμμα η φιλοΝΑΤΟϊκή πλειοψηφία από το 2014 έως το 2021 ήταν μόνιμα κάτω από το κρίσιμο όριο του 50%. Αντίθετα η αντιΝΑΤΟϊκή πλειοψηφία σχεδόν κάθε χρόνο από το 2006 ως το 2013 υπερέβαινε το 60%. Η δε λαϊκή γνώμη για τη συμφωνία με την ένταξη στο ΝΑΤΟ κορυφώθηκε, ξεπερνώντας το 80% μόνο μετά την έναρξη του πολέμου, όταν αυτή η ένταξη εμφανίστηκε ως όρος επιβίωσης της Ουκρανίας». Καταλαβαίνει κανείς τις αντοχές του ουκρανικού λαού στις ΝΑΤΟϊκές σειρήνες παρά την διαφθορά και την ταραχώδη πολιτική ζωή που βίωνε και το πόσο ενδιαφέρον πιθανά θα είχε ένα πείραμα ουδετερότητας αν οι πολιτικές ηγεσίες σκέφτονταν ψύχραιμα και υπέρ της προόδου και της ευημερίας του λαού.

 

Ο Θανάσης Σκαμνάκης που κάνει την εισαγωγή στο βιβλίο θα με βοηθήσει να κλείσω. «Γύρω από την ηθική της γεωπολιτικής στέκονται και θρηνούν εκατομμύρια αγνοί άνθρωποι και αγωνιστές. Κι αφού δουν την πραγματικότητα και το μέγεθος των κοινωνικών και πολιτικών αναμετρήσεων, καταλήγουν στο εύκολο και απογοητευτικό συμπέρασμα, ότι όλα τα κανονίζουν οι μεγάλοι και δεν υπάρχει λόγος να ασχολείσαι. Είναι προφανώς άδικο. Η πολιτική έχει ηθική αλλά όχι μεταφυσικά. Όχι με το ποιος έχει δίκιο κάθε στιγμή ή έστω πιο πολύ δίκιο. Έχει την ηθική της δικαίωσης της εργατικής τάξης, των λαών, των συμφερόντων τους, της νίκης τους για να επιβληθεί η ηθική της συνείδησης. Άρα το τελικό συμπέρασμα είναι πως οι άνθρωποι, οι λαοί, είναι οι μόνοι διεκδικητές της ηθικής της ιστορίας και της πολιτικής υπό την προϋπόθεση πως θα παίξουν τον ιστορικό τους ρόλο. Η παρουσία των λαών, των κινημάτων, της αντίστασης, τα σχέδια μιας ριζικής ανατροπής είναι το κρίσιμο μέγεθος, το ζητούμενο της εποχής μας. Οι ιστορικές συνθήκες διατηρούνται και δημιουργούνται από ανθρώπους, όπως λέει και ο Μπρεχτ.»

Κατά τη γνώμη μου η καθημερινή δράση της καθεμίας και του καθένα από εμάς για την επιβεβαίωση της ύπαρξης και διεύρυνσης αυτού του κρίσιμου πλήθους με σκοπό την λάμψη της ηθικής της συνείδησης, είναι σημαντική για πολλούς αλλά και έναν κυρίως λόγο: γιατί η δράση με συνοχή και αλληλεγγύη μας κάνει να συναντάμε το νόημα και τροφοδοτεί την ελπίδα και τον αγώνα ενάντια στην απογοήτευση και την απελπισία.

Η ειρήνη είναι αδιαίρετη. Η ειρήνη ή θα είναι συλλογική, ενιαία και αδιαίρετη, στο εσωτερικό και στο εξωτερικό των συνόρων των χωρών ή αλλιώς δεν θα υπάρχει. Φράση του Λιτβίνοφ, 1934 – 1935, που συναντάμε μέσα στις σελίδες του βιβλίου με σημαντικό θεωρώ νόημα και για σήμερα.

Ευχαριστούμε για αυτό το βιβλίο Λεωνίδα.