Στο πλαίσιο του 10ου Διεθνούς Συμποσίου του Κέντρου Ανθρωπιστικών Σπουδών, πραγματοποιήθηκε συζήτηση με τίτλο “Μη βίαιη δημοσιογραφία. Μια αναγκαία ουτοπία”, που διοργανώθηκε από το διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο για την ειρήνη και τη μηβία Pressenza.
Με σαφή πρόθεση να αναδειχθεί η πολιτιστική ποικιλομορφία του Pressenza και η οικουμενική κλίση του, στο πάνελ των ομιλητ(ρι)ών συμμετείχαν η Τυνήσια Μαΐσα Ισάουϊ, συντάκτρια της αραβικής έκδοσης, ο Μπιοζίντ Τζεζορέι, ειδικός σε θέματα κλίματος από το Μπαγκλαντές, η Πία Φιγκερόα, από τη Χιλή, συνδιευθύντρια και συνιδρύτρια του πρακτορείου, η Ελένα Σουμπίνα, μεταφράστρια της ρωσικής έκδοσης και ο Ουόλκερ Βιζκάρα, φωτογράφος και ακτιβιστής για τη μη βία, από το γραφείο του πρακτορείου στο Εκουαδόρ. Συντονιστής ήταν ο Χαβιέρ Τολκατσιέρ, από την Αργεντινή, μέλος της ιδρυτικής ομάδας.
Ο Χαβιέρ Τολκατσιέρ, ιδρυτικό μέλος του πρακτορείου από την Αργεντινή.
Ο ανθρωπιστής επικοινωνιολόγος και συγγραφέας Χαβιέρ Τολκατσιέρ προλόγισε τη συνεδρία επισημαίνοντας ότι η δημοσιογραφία και η επικοινωνία διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση του κοινωνικού φαντασιακού. «Ωστόσο», επισήμανε, «το σημερινό σύστημα, καθοδηγούμενο από αξίες που έρχονται σε αντίθεση με την ανθρώπινη εξέλιξη, εκμεταλλεύεται τους τεράστιους μηχανισμούς διάδοσής του για τη διαιώνιση διαφόρων μορφών βίας». «Τα ελεγχόμενα από τις εταιρείες μέσα ενημέρωσης και οι ψηφιακές πλατφόρμες ενισχύουν μαζικά τη ρητορική μίσους και την παραπληροφόρηση, ενώ περιορίζουν και παραβιάζουν την ελευθερία της έκφρασης και το θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα στην επικοινωνία», πρόσθεσε. Απέναντι σε αυτό, οι φωνές των λαών ξεσηκώνονται για να απαιτήσουν βαθιές αλλαγές στον τρόπο παραγωγής και διαμοιρασμού της πληροφορίας. Σε αυτή την κρίσιμη στιγμή, η μηβίαιη δημοσιογραφία, που έχει τις ρίζες της στις υψηλότερες ανθρώπινες προσδοκίες, αναδεικνύεται ως μια αναγκαία ουτοπία, δήλωσε ο Τολκατσιέρ.
Η Πία Φιγκερόα, ιδρυτικό μέλος του pressenza από την Χιλή.
Στη συνέχεια το λόγο πήρε η Pía Figueroa, επισημαίνοντας ότι «έχει μεγάλο ενδιαφέρον για τη μηβίαιη δημοσιογραφία να αφήσει την ατζέντα που υπαγορεύεται από τον επικρατούντα οικονομισμό και αυταρχισμό, να απηχήσει τις φωνές που προέρχονται από την κοινωνική βάση, από όλους εκείνους τους ανθρώπους και τις κοινότητες που καθίστανται αόρατοι ή καταστέλλονται από την εξουσία, που αφήνουν τους επίσημους λόγους και αμφισβητούν τα καθιερωμένα, εκτιμώντας την ελευθερία της σκέψης και των πεποιθήσεων».
Η Φιγκερόα υπογράμμισε την πρόθεση του Pressenza να ανοίξει την ατζέντα των ειδήσεων σε θέματα και προτάσεις που κινητοποιούν θετικές αλλαγές ή αναδεικνύουν υποδειγματικές συμπεριφορές μηβίας σε κοινωνίες και άτομα. Νέες κατασκευές που, αν και αρχικά μικρές και πιλοτικές, αποτελούν σπόρους ελπίδας εις βάρος μιας μονολιθικά βίαιης αφήγησης και χρησιμεύουν ως παράδειγμα που αποδεικνύει ότι ένας άλλος τρόπος ζωής – βιώσιμος, ισότιμος, χωρίς αποκλεισμούς, ειρηνικός, συνεκτικός – είναι πράγματι εφικτός.
«Ταυτόχρονα», πρόσθεσε, “είναι απαραίτητο να αντιμετωπίσουμε κριτικά τις πολλαπλές καταστάσεις της υπάρχουσας βίας, με στόχο να αποκαλύψουμε ποιες είναι συχνά οι δομικές και όχι απλώς συγκυριακές αιτίες της. Ακριβώς όπως η προσέγγιση αυτή θεωρεί τη βία σε οποιαδήποτε μορφή της απαράδεκτη, αντιμετωπίζει επίσης την ανάγκη να συμπεριληφθεί η καταγγελία της καταπίεσης του συστήματος, ως ένας τρόπος τοποθέτησης των γεγονότων σε ένα πλαίσιο που τα περιλαμβάνει και συμβάλλει στην επεξεργασία, διάδοση και κινητοποίηση προς εναλλακτικές λύσεις για την υπέρβασή τους”.
“Προοπτικές ότι αυτή η δημοσιογραφία θέτει πάντα ως προτεραιότητα τη μηβίαιη επίλυση των συγκρούσεων. Για το λόγο αυτό, προτρέπει επίσης να συμπεριληφθούν οι διαδικασίες συμφιλίωσης ως εξέχουσες ειδήσεις, ενισχύοντας την ανάγκη για μια εμφατική κριτική σε όλες τις μορφές εκδίκησης, εκτεθειμένες ή ανεπαίσθητες”, δήλωσε η συνσυντονίστρια και ιδρυτικό μέλος του πρακτορείου Pressenza.
Η Μαΐσα Ισάουϊ, μέλος του νεοσύστατου αραβικού γραφείου το πρακτορείου από την Τυνησία.
Συνεχίζοντας την εκδήλωση, μίλησε η Μαΐσα Ισάουϊ, η οποία εξέφρασε την προσωπική της εμπειρία: “Αυτό το ταξίδι με δίδαξε ότι η δημοσιογραφία μπορεί να είναι ένα μέσο για την προώθηση της ενότητας αντί για την διαίρεση και να εμπνεύσει την ελπίδα και τη δράση αντί της απελπισίας και της παθητικότητας. Η δημοσιογραφία που προωθούμε επιδιώκει να ενδυναμώσει τους ανθρώπους να οραματιστούν και να εργαστούν για έναν ειρηνικό κόσμο. Δεν είναι απλώς μια μέθοδος αναφοράς των ειδήσεων, αλλά ένα κίνημα που θέτει τα ανθρώπινα δικαιώματα στον πυρήνα του και τη μηβία στην καρδιά του.
Με μεταπτυχιακό δίπλωμα στην διδασκαλία της αγγλικής γλώσσας σε ομιλητές άλλων γλωσσών και ως μέλος της συντακτικής ομάδας της αραβικής γλώσσας, σημείωσε τη σημασία αυτής της εργασίας στην συγκεκριμένη πολιτισμική περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. «Το Pressenza έχει γίνει ένα μέσο για να διασφαλιστεί ότι οι φωνές της περιοχής της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής ακούγονται πέρα από τα σύνορά τους, ενώ παράλληλα διασφαλίζεται ότι οι παγκόσμιοι αγώνες και οι λύσεις είναι προσιτές στο αραβόφωνο κοινό», δήλωσε. “Η περιοχή έχει υποφέρει από συγκρούσεις, ανισότητες και πολιτική αστάθεια, οι οποίες σε μεγάλο βαθμό καθοδηγούνται από εξωτερικές δυνάμεις που επιδιώκουν να διαιρέσουν και να κυριαρχήσουν. Τα βαθύτερα αίτια αυτής της αστάθειας ανάγονται σε αιώνες πολέμου, κυριαρχίας και διαφθοράς. Ωστόσο, παρά τις προκλήσεις αυτές, οι άνθρωποι έχουν επιδείξει απίστευτη ανθεκτικότητα, αμοιβαία υποστήριξη και ισχυρή αίσθηση αλληλεγγύης”, πρόσθεσε.
Ως Τυνήσια, η Ισάουϊ υπογράμμισε τον αντίκτυπο της επανάστασης του 2011 στη χώρα της και σε ολόκληρη την περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. “Η Τυνησία ήταν ένα παράδειγμα που έδειξε στον κόσμο πόσο ισχυρή μπορεί να είναι η επιθυμία για ελευθερία και αξιοπρέπεια. Μέσω συλλογικής δράσης και ειρηνικών μηβίαιων μέσων, ο τυνησιακός λαός έδειξε στον κόσμο ότι είναι δυνατόν να αλλάξει δεκαετίες καταπίεσης, αρκεί οι άνθρωποι να πιστεύουν στον σκοπό για τον οποίο αγωνίζονται και να συνεργάζονται για το κοινό καλό”.
Προς το τέλος της ομιλίας της, μια φράση συγκέντρωσε το χειροκρότημα του ακροατηρίου: «Σε έναν κόσμο όπου τα μέσα ενημέρωσης μετατρέπονται συχνά σε όπλα, η μηβίαιη δημοσιογραφία έγινε μια ριζοσπαστική πράξη ελπίδας και εξέγερσης».
Ο Μπιοζίντ Τζεζορέι από το Μπαγκλαντές.
Ακολούθησε ο Μπιοζίντ Τζεζορέι από το Μπαγκλαντές, ο οποίος ξεκίνησε την παρουσίασή του αφηγούμενος από τη γενέτειρά του Κούλνα – που βρίσκεται στα νοτιοδυτικά της χώρας, 270 χλμ. από την πρωτεύουσα Ντάκα – πώς έζησε από πρώτο χέρι τις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής: έντονα κύματα καύσωνα, συχνοί κυκλώνες, πλημμύρες και σοβαρές καταιγίδες. “Είδα ποτάμια να διαβρώνουν τη γη, αφήνοντας πολλούς ανθρώπους άστεγους. Έχω δει αγρότες να χάνουν τα προς το ζην, καθώς η στάθμη της θάλασσας ανέβηκε και η αλατότητα άλωσε και κατέστρεψε τη γη που κάποτε καλλιεργούσαν”.
Ο Μπιοζίντ τόνισε ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι πλέον μόνο ένα περιβαλλοντικό πρόβλημα, αλλά συνδέεται επίσης βαθιά με κοινωνικές, οικονομικές και ακόμη και βίαιες συγκρούσεις.
“Η κλιματική αλλαγή δεν είναι ένα μακρινό ή αφηρημένο πρόβλημα, αλλά μια παγκόσμια κρίση που ήδη μεταμορφώνει τον κόσμο μας. Οι επιπτώσεις της γίνονται αισθητές σε κάθε ήπειρο, από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας μέχρι ακραία καιρικά φαινόμενα όπως καύσωνες, ξηρασίες, πλημμύρες και δασικές πυρκαγιές. Βλέπουμε διαταραχές στα οικοσυστήματα, απειλή για την επισιτιστική ασφάλεια, ταχεία εξάπλωση των ασθενειών και αυξανόμενο κίνδυνο για τις παράκτιες κοινότητες, όπως η δική μου, οι οποίες ήδη κινδυνεύουν με εκτοπισμό. Αυτές οι συνέπειες οδηγούν συχνά σε οικονομικές και ανθρώπινες απώλειες, δημιουργώντας αλυσιδωτές επιπτώσεις που εξαπλώνονται σε ολόκληρη την κοινωνία”.
“Καθώς η παγκόσμια θερμοκρασία αυξάνεται και οι ζωτικοί πόροι λιγοστεύουν, παρατηρούμε αύξηση των συγκρούσεων και των ανισοτήτων. Η κλιματική αλλαγή έχει καταστεί άμεσος παράγοντας κοινωνικής και οικονομικής βίας, ιδίως σε ήδη εύθραυστες περιοχές. Η έλλειψη πόρων, ο εκτοπισμός και η αυξανόμενη οικονομική ανισότητα συμβάλλουν σε αυτή την αυξανόμενη κρίση”, εξήγησε ο συντάκτης του Pressenza στην ανάλυσή του.
Όσον αφορά τους τρόπους αντιμετώπισης αυτής της σοβαρής κρίσης, ο ειδικός και ακτιβιστής από το Μπαγκλαντές πρότεινε μια πολύπλευρη προσέγγιση, με στόχο καταρχήν τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής για να αποφευχθεί η επιδείνωσή τους, συμπεριλαμβανομένης της μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, της προώθησης βιώσιμων πρακτικών διαχείρισης της γης και των προσπαθειών διατήρησης για τη διατήρηση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας. Θα διασφαλίσει επίσης ότι οι κοινότητες που είναι πιο ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή θα διαθέτουν τους πόρους, τις γνώσεις και την υποστήριξη που χρειάζονται για να αντέξουν τα περιβαλλοντικά σοκ.
Η αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτιών της κοινωνικής και οικονομικής ανισότητας είναι θεμελιώδους σημασίας για την πρόληψη της βίας ενόψει της κλιματικής αλλαγής, την προτεραιότητα σε δίκαιες οικονομικές πολιτικές, την προστασία των δικαιωμάτων των περιθωριοποιημένων ομάδων και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης μέσω διαδικασιών λήψης αποφάσεων χωρίς αποκλεισμούς. «Αυτό απαιτεί συλλογική δράση, εστίαση στη δικαιοσύνη και την ισότητα και δέσμευση για την οικοδόμηση ενός πιο ανθεκτικού και ειρηνικού κόσμου για όλους», κατέληξε ο Μπαγκλαντεσιανός ακτιβιστής.
Η Ελένα Σουμπίνα, μέλος του νεοσύστατου ρωσόφωνου γραφείου του πρακτορείου.
Η Ρωσίδα μεταφράστρια και συντάκτρια του Pressenza Ελένα Σουμπίνα, από την πλευρά της, υπογράμισε μια ακόμα πτυχή της εμπλοκής της με το πρακτορείο.
“Ένα από τα εξαιρετικά πλεονεκτήματα του πρακτορείου είναι ο τρόπος με τον οποίο οικοδομούνται οι σχέσεις και οι δραστηριότητες εντός της ομάδας, όπου οι διακηρυγμένες αρχές εφαρμόζονται στην πράξη. Σε κάθε συμμετέχοντα/ουσα δίνεται η ευκαιρία να αναλάβει πρωτοβουλία και να συνεισφέρει το δικό του ή το δικό της όραμα και ιδέες”, δήλωσε. Οι σχέσεις αυτές αποτελούν ένα εξαιρετικό παράδειγμα για το πώς μπορεί να οργανωθεί ένα Παγκόσμιο Ανθρώπινο Έθνος. Πρόκειται για μια πρακτική απόδειξη ότι η ειρήνη μπορεί να υπάρξει, ότι ο άνθρωπος μπορεί να είναι υπέρτατη αξία και πώς ένα οργανωτικό σύστημα μπορεί να φτιαχτεί για να υπηρετεί τα συμφέροντα του είδους μας. Πρόκειται λοιπόν για ένα σπουδαίο παράδειγμα, απολύτως αληθινό, ότι η δημιουργικότητα, η αγάπη, η συνεργασία και η δημιουργική αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων μπορούν να υπάρξουν στον κόσμο, πρόσθεσε η Σουμπίνα.
Αφού υπογράμμισε την απόλυτη οικονομική ανεξαρτησία του πρακτορείου, η οποία επιτρέπει τη συντακτική ελευθερία και το άνοιγμα στην έκφραση ιδεών χωρίς εξωτερικές πιέσεις, η Ελένα συνέχισε να τονίζει τις πνευματικές πτυχές του πρακτορείου Pressenza.
“Η πνευματικότητα είναι μια κινητήρια δύναμη που αποκαλύπτει τις δυνατότητες κάθε ανθρώπου, βοηθώντας τον να συνειδητοποιήσει τον εαυτό του, τις ανάγκες του, το νόημα της ζωής του, την αξία του και τη θέση του σε αυτόν τον κόσμο. Το νόημα της ύπαρξης αφυπνίζει στον καθένα και την καθεμία τα υψηλότερα συναισθήματα, όπως η αγάπη, η συμπόνια, η ενσυναίσθηση και η συνεργασία”, είπε.
Συνεχίζοντας την μαρτυρία της η Σουμπίνα εξέφρασε πώς το Μήνυμα του Σίλο έγινε για εκείνη οδηγός “[..] με βοηθά να αλλάξω τη ζωή μου, να αναπτυχθώ πνευματικά και να βρω απαντήσεις σε προβληματικές καταστάσεις. Γνωρίζοντας το Μήνυμα και τους ανθρώπους που ακολουθούν τη διδασκαλία του, η ζωή μου άλλαξε εντελώς. Οι κοινότητες των ανθρώπων που το μελετούν και το ακολουθούν βρίσκονται σχεδόν σε κάθε χώρα του κόσμου και αποτελούν εξαιρετική απόδειξη της αποτελεσματικότητας και της βαθιάς σοφίας του. Το Ανθρωπιστικό Κίνημα γεννήθηκε μέσα από τις διδασκαλίες του Σίλο και αποτελεί τη βάση των αρχών του πρακτορείου. Σε ό,τι εμένα αφορά πρόκειται ακριβώς για το εργαλείο που χρειάζομαι, θα ήθελα να επικεντρωθώ προσωπικά σε αυτό και να το παρουσιάσω σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους”, συνέχισε.
«Είμαι πολύ χαρούμενη που το Pressenza αποφάσισε να συμπεριλάβει την πνευματική ανάπτυξη ως έναν από τους τομείς που καλύπτει με ειδήσεις και κείμενα», συνέχισε η Ρωσίδα συντάκτρια, προσθέτοντας ότι σκοπεύει να προσεγγίσει όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους στη Ρωσία με άρθρα βασισμένα στο Μήνυμα του Σίλο, υλικά που αντικατοπτρίζουν τις ψυχολογικές πτυχές της προσωπικότητας και βοηθούν στο ξεκλείδωμα της εσωτερικής δυναμικής του κάθε ατόμου.
Ο Ουόλκερ Βιζκάρα, φωτογράφος από το συντακτικό γραφείο του Εκουαδόρ.
Τέλος, το πάνελ έκλεισε ο Ουόλκερ Βιζκάρα, ο οποίος έδωσε ένα παράδειγμα για το πώς το φωτορεπορτάζ συμβάλλει στην οικοδόμηση μιας μηβίαιης και χωρίς αποκλεισμούς αφήγησης.
“Σε ένα παγκόσμιο πλαίσιο κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής κρίσης, το φωτορεπορτάζ μπορεί να χρησιμεύσει για να ενισχύσει τις φωνές εκείνων που ιστορικά έχουν αποσιωπηθεί και παραμένουν αόρατοι. Αυτό προϋποθέτει μια συνειδητή δέσμευση για την ποικιλομορφία των προοπτικών και μια ηθική στάση απέναντι στη βία και τις διακρίσεις. Η φωτογράφηση των συγκρούσεων, των αδικιών και της δομικής βίας δεν είναι αρκετή αν δεν πάμε παραπέρα και δεν προσπαθήσουμε να προσφέρουμε μια άποψη που να δείχνει επίσης προς τις λύσεις και τις ειρηνικές εναλλακτικές λύσεις”, δήλωσε ο Βιζκάρα.
Από μια ανθρωπιστική μαχητικότητα δεκαετιών, ο φωτογράφος από το Εκουαδόρ εξήγησε: “Στο Pressenza, πιστεύουμε ότι η πραγματική δύναμη της φωτογραφίας έγκειται στην ικανότητά της να εξανθρωπίζει και να μεταμορφώνει. Κάθε φωτογραφία που τραβάμε έχει τη δυνατότητα να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο το κοινό αντιλαμβάνεται τους ανθρώπους, τις συγκρούσεις και τα προβλήματα. Αντί να υποβιβάζουμε τους ανθρώπους σε θύματα ή στερεότυπα, η προσέγγισή μας επιδιώκει να αναδείξει την αξιοπρέπειά τους, τον αγώνα τους και τις προσπάθειές τους να ξεπεράσουν τη βία, όχι μόνο τη σωματική ή ένοπλη βία, αλλά και τη θρησκευτική, οικονομική, φυλετική, έμφυλη, ψυχολογική και ηθική βία. Έτσι, η φωτογραφική μας πρακτική μετατρέπεται σε μια μετασχηματιστική δράση που όχι μόνο καταγράφει, αλλά και οικοδομεί μια νέα πραγματικότητα, μια πραγματικότητα που θα είναι πιο περιεκτική, ισότιμη και θα σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα”.
Εμβαθύνοντας ακριβώς στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη παραγωγή περιεχομένου, ο Βιζκάρα δήλωσε: “Ο τρόπος που επιλέγουμε να αναπαραστήσουμε λαούς, κοινότητες και άτομα στις φωτογραφικές ιστορίες μας δεν πρέπει να διαιωνίζει στερεότυπα, αλλά να δείχνει τις πολλές πτυχές της ανθρώπινης εμπειρίας, αναγνωρίζοντας την αξιοπρέπεια, την ανθεκτικότητα και την ανθρωπιά κάθε όντος, ανεξάρτητα από την καταγωγή, το φύλο ή την όποια κοινωνική θέση. Αυτό προϋποθέτει την αμφισβήτηση των συμβατικών αναπαραστάσεων και τη ρήξη με τις εικόνες που συχνά επαναλαμβάνονται στα μέσα ενημέρωσης, εκείνες που ανάγουν τους ανθρώπους σε απλές φιγούρες ή θύματα. Η φωτογραφία μας πρέπει να δείχνει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης ζωής, με τις εντάσεις της, αλλά και τις στιγμές σύνδεσης, αγώνα και μεταμόρφωσης. Με τον τρόπο αυτό, προσφέρουμε μια πιο ολοκληρωμένη οπτική της πραγματικότητας, που δεν περιορίζεται στην εικόνα της βίας, αλλά ανοίγει επίσης χώρο για την ελπίδα, τη συμφιλίωση, την ουτοπία και την οικοδόμηση πιθανών μελλοντικών καταστάσεων”.
Τέλος, κατέληξε υπογραμμίζοντας τη μεταμορφωτική δύναμη του φωτορεπορτάζ. “Κάθε εικόνα έχει τη δυνατότητα να αμφισβητήσει τις κυρίαρχες αντιλήψεις, να ανοίξει νέους τρόπους σκέψης και να συμβάλει στην οικοδόμηση μιας πιο δίκαιης πραγματικότητας. Ως φωτογράφοι προσηλωμένοι σε ένα ανθρωπιστικό όραμα, το έργο μας δεν καταγράφει μόνο τα γεγονότα, αλλά παίζει επίσης ενεργό ρόλο στη δημιουργία μιας αφήγησης που εκτιμά την ποικιλομορφία, την ειρήνη και τη μηβία”.
“Στην Pressenza, επιδιώκουμε να κάνουμε τις εικόνες μας όχι μόνο μαρτυρία του πόνου, αλλά και αναπαράσταση της ελπίδας, της ανθεκτικότητας και της αλλαγής. Επιλέγουμε να φωτογραφίζουμε εκείνες τις στιγμές που, αν και μερικές φορές μικρές, αποτελούν σπόρους κοινωνικού μετασχηματισμού. Αυτές οι φωτογραφίες, που απέχουν πολύ από το να είναι απλά στιγμιότυπα, είναι μια πρόσκληση για δράση και αλλαγή, μια υπενθύμιση ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός, αν επιλέξουμε να δούμε και να μοιραστούμε τις ιστορίες εκείνων που εργάζονται για αυτό το μέλλον”.
Έτσι έκλεισε η παρουσίαση του διεθνούς ειδησεογραφικού πρακτορείου Pressenza, σίγουρα ένα σημαντικό παράδειγμα του τίτλου που πλαισιώνει το παρόν Συμπόσιο του Παγκόσμιου Κέντρου Ανθρωπιστικών Σπουδών: “Ουτοπίες σε κίνηση. Μονοπάτια προς το Παγκόσμιο Ανθρώπινο Έθνος”.
